Εκφραστικά μέσα του ποιήματος

– Το Πρώτο Σκαλί έχει συντεθεί σε ανομοιοκατάληκτους 11σύλλαβους, με ιαμβικό μέτρο, όχι αυστηρά ακολουθούμενο. Οι στίχοι 8 & 12 & 16, και 14-15 & 25-26 επαναλαμβάνονται μερικώς είτε ολικώς.

Ο ίαμβος βασίζεται στην εναλλαγή μιας άτονης συλλαβής με μια τονισμένη: Το μόνον άρτιόν μου έργον είναι.

– Ο Καβάφης δίνει στο ποίημα διαλογική μορφή, ενισχύοντας έτσι τη θεατρικότητα, την οποία συναντάμε συχνά στην ποίησή του, κι η οποία προσφέρει ζωντάνια στον εκφραζόμενο λόγο και επιτρέπει την εναργέστερη παρουσίαση των επιδιωκόμενων μηνυμάτων.

– Το πεζολογικό ύφος του ποιήματος δεν εμπεριέχει πολλά σχήματα λόγου (τα οποία ούτως ή άλλως ο Καβάφης αποφεύγει συνήθως), μπορούμε, ωστόσο, να εντοπίσουμε τις επαναλήψεις στίχων (προσέχουμε πως ο Καβάφης δεν χρησιμοποιεί συχνά την επανάληψη, όταν όμως καταφεύγει σε αυτή επιθυμεί να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις λέξεις και τους στίχους που επαναλαμβάνονται), το σχήμα λιτότητας (λίγο δεν είναι), η επανάληψη (είν’ υψηλή το βλέπω, / πολύ υψηλή της Ποιήσεως η σκάλα) που δημιουργεί σχήμα αναδίπλωσης, τη χρήση επιθέτων για λόγους έμφασης (υψηλή, μεγάλη, άρτιο, ανάρμοστα, δύσκολο, σπάνιο, υπερήφανος).

– Η χρήση κεφαλαίου γράμματος στη λέξη Ποιήσεως, με την οποία τονίζεται η υψηλή αντίληψη που έχει ο ποιητής για την τέχνη του.

– Ο συνδυασμός της δημοτικής γλώσσας με στοιχεία καθαρεύουσας (Νομοθέτας / Εις το σκαλί), που προσδίδουν αφενός την απλότητα της έκφρασης στα λόγια του Ευμένη, κι αφετέρου το επισημότερο ύφος του φτασμένου ποιητή Θεόκριτου.

– Η δημιουργία της περσόνας του Ευμένη∙ ένα ακόμη προσωπείο του ίδιου του ποιητή, που του επιτρέπει να εκφράσει έμμεσα και δικές του ανησυχίες.  

– Όπως σε κάθε ποίημα του Καβάφη, έτσι κι εδώ ιδιαίτερη προσοχή δίνουμε και στη χρήση της στίξης, καθώς ο ποιητής καθοδηγεί με αυτή την ανάγνωση του κειμένου. Τα κόμματα, οι τελείες και οι άνω τελείες επιζητούν μικρές παύσεις, ώστε να δοθεί προσοχή σε κάθε φράση και -συχνά- σε κάθε λέξη του ποιήματος. Κυριαρχούν οι κύριες προτάσεις∙ σύντομες τις περισσότερες φορές, αλλά δεν μας διαφεύγει το άπλωμα του λόγου, όταν ο Θεόκριτος θέλει να δηλώσει με ένταση την αξία που έχει ακόμη και το πρώτο σκαλί της Ποιήσεως: «Εις το σκαλί για να πατήσεις τούτο / πρέπει με το δικαίωμά σου νά ‘σαι/ πολίτης εις των ιδεών την πόλι.» Ενώ, στη φράση που συνιστά το μοτίβο του ποιήματος, ο λόγος δομείται σε μικρές -καίριες- φράσεις, που πρέπει να διαβαστούν τμηματικά: «Εδώ που έφθασες, λίγο δεν είναι· τόσο που έκαμες, μεγάλη δόξα.»

You can also read:Στοιχεία Θεατρικότητας στην ποίηση του Καβάφη

Are you looking for Greek Lessons/ courses in Manchester or online with a professional teacher? Click here: Modern Greek Language courses to learn more about our Greek lessons. You can choose either face to face lessons – if you live in Manchester- or online courses